Evropa është kontinenti i parë që shpall vitin e kaluar gjendje të jashtëzakonshme klimatike. Në verën e vitit 2019, të dhënat e nxehtësisë u regjistruan në të gjithë kontinentin evropian dhe ne jemi dëshmitarë të katastrofave ekstreme natyrore që janë pasojë e ndryshimit të klimës.
Bota është në mes të dekadës më të nxehtë që nga fillimi i rekordeve në 1850. Sipas parashikimeve të Zyrës Meteorologjike të Londrës, temperaturat për secilin nga pesë vitet e ardhshme do të jenë një gradë më të lartë, dhe dekada nga 2014 në 2023 është më e ngrohta në periudhën e 150 viteve të mbajtjes së rekordeve.
Temperatura mesatare në rritje është për shkak të rritjes së emetimit të gazrave serë në atmosferë që ruajnë nxehtësinë.
Ndryshimi i klimës është në të vërtetë një ndryshim afatgjatë në modelin e klimës dhe vlerat mesatare të klimës që përfshijnë ndryshime në temperaturë dhe reshje. Klima ka ndryshuar gjatë shekujve, por tani ndryshimi i klimës po ndryshon me shpejtësi.
Sipas skenarëve të shkencëtarëve ndërqeveritarë dhe ndërkombëtarë që punojnë në ndryshimin e klimës dhe merren me to, parashikohet që në 30 deri në 50 vitet e ardhshme në Maqedoninë e Veriut dhe në rajon do të ketë temperatura më të larta dhe thatësira të gjata, por edhe shira të rrëmbyeshëm. Do të ketë gjithashtu stuhi të shpeshta me shkarkime elektrike dhe breshër, të cilat mund të kenë pasoja të mëdha negative për vendin dhe e bëjnë atë të papërshtatshëm për prodhimin dhe jetesën bujqësore.
Shkencëtarët paralajmërojnë se efektet shkatërruese të ndryshimit të klimës do të prekin të gjithë, pavarësisht nga vendndodhja, zhvillimi ekonomik dhe madhësia e komunitetit në të cilin jetojnë njerëzit.
Ndryshimi i klimës duhet të shihet si kërcënim serioz për mjedisin, shëndetin dhe mirëqenien e njeriut, disponueshmërinë e burimeve natyrore dhe ushqimit, ekonomisë, infrastrukturës së ndërtuar dhe cilësisë së jetës.
Hulumtimi i mendimit publik të realizuar nga Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim, UNDP dhe Ministria e Mjedisit Jetësor tregojnë se qytetarët e Maqedonisë e shohin ndryshimin e klimës si kërcënimin e tretë më serioz për shoqërinë, por ata ende nuk kanë njohuri të mjaftueshme për adaptimin e ndryshimit të klimës.
Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Fizik krijon politika në lidhje me ndryshimin e klimës bazuar në emetimet e gazeve serë, vlerëson potencialin për zvogëlimin e tyre ose “zbutjen e ndryshimit të klimës” dhe bazuar në skenarët për ndryshimin e klimës në të ardhmen bën analiza dhe masa për adaptim.
Duke pasur parasysh që ndryshimi i klimës është një problem global, ka nevojë për përpjekje dhe vëmendje shtesë për të promovuar praktikat më të mira për adaptim dhe për të mbështetur zhvillimin e masave konkrete për të kapërcyer këto probleme përmes ideve dhe veprimeve inovative që do të inkurajojnë zgjidhjet e problemit. Fondi i Inovacioneve dhe i Zhvillimit Teknologjik ju fton të merrni pjesë në të dytin “O2 CHALLENGE 2”. Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MoEPP), Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP), Qyteti i Shkupit, Maqedoni 2025, Shoqata e Ndërgjegjësimit për Eko dhe organizata dhe ekspertë të tjerë partnerë do të përfshihen në realizimin e sfidës.
Sfida e dytë O2 lejon një gamë më të gjerë të konkurrentëve që të përfshihen me idetë e tyre në zgjidhjen e problemit të ndryshimit të klimës, dhe kjo thirrje hap mundësinë për krijimin e partneriteteve nga rajoni i Ballkanit Perëndimor (WB6) i cili përfshin Maqedoninë e Veriut, Serbinë, Bosnjën dhe Hercegovinën, Malin e Zi, Kosovën dhe Shqipërinë.
Në të njëjtën kohë, kjo është baza për hartimin dhe prezantimin e një Instrumenti të ri rajonal të Fondit të Inovacioneve dhe të Zhvillimit Teknologjik që synon organizimin e konkurseve dhe sfidave për gjetjen e zgjidhjeve inovative me interes shoqëror në rajon.
Garuesit duhet të ofrojnë zgjidhje që do të kontribuojë në uljen e emetimeve të gazrave serë ose që do të përmirësojë rezistencën ndaj ndryshimeve klimatike (masat e adaptimit drejtë ndryshimeve klimatike) në një nga fushat e mëposhtme:
Lista e zonave nuk është shteruese.
Zgjidhjet mund të synojnë fazat e mëposhtme të procesit të ndryshimit të klimës:
Mbështetja për këtë sfidë do t’u jepet projekteve që kanë të paktën një “provë të konceptit” dhe një ambicie të qartë tregtare.
Propozim-projektet duhet të përmbajnë zgjidhje të sistemit, produkt, shërbim ose metodologji inovative që kontribuon në adresimin e një ose më shumë prej sfidave specifike të mësipërme që kontribuojnë në uljen e emetimeve të gazeve serë, ose përmirësimin e rezistencës ndaj ndryshimeve klimatike.
Projektet e propozuara duhet të rezultojnë në rezultate të dukshme, të tilla si një shërbim i ri për qytetarët, një produkt i ri efikas dhe miqësor me mjedisin, një shërbim publik më efikas ose një ndryshim në sjelljen e qytetarëve.
Thirrja O2 sfidë II-Ballafaqimi i ndryshimit klimatik është menduar për ndërmarrjet mikro, të vogla dhe të mesme që duan të zhvillojnë një produkt, shërbim ose proces inovativ, vetëm ose në bashkëpunim me institucion që kryen arsimin e lartë, d.m.th veprimtari kërkimore-shkencore, ndërmarrjen dhe / ose shoqatën.
Propozim-projektet mund të paraqiten nga një aplikues individual ose nga një konsorcium i udhëhequr nga një aplikues kryesor.
Garuesi (Aplikuesi Kryesor) duhet të jetë person juridik që plotëson kërkesat e mëposhtme: të jetë një shoqëri tregtare e themeluar në përputhje me Ligjin për Shoqëritë Tregtare dhe e regjistruar në Regjistrin Qendror të Republikës së Maqedonisë së Veriut;
Derisa propozim-projekti përfshin bashkëpunim të garuesit me një arsim të lartë, d.m.th institucion kërkimor-shkencor, shoqatë dhe/ ose ndërmarrje, kushtet për partnerin/anëtarin e konsorciumit janë:
Një projekt propozim që përfshin partnerë / anëtarë të konsorciumit nga rajoni i Ballkanit Perëndimor do të ketë përparësi vlerësimi.
Aktivitetet e pranueshme të financimit janë:
Lista e mësipërme e aktiviteteve nuk është kufizuese.
Shpenzimet e pranueshme për financim janë:
Rekomandohet që të paktën 10% të buxhetit të përgjithshëm të projektit të ndahen për: zhvillimin e planit të biznesit, hulumtimin e tregut dhe strategjinë e marketingut, vlerësimin e tregut dhe mbrojtjen e të drejtave të pronësisë industriale.
Vetëm shpenzimet e bëra për aktivitetet e kryera gjatë kohëzgjatjes së projektit, të cilat janë në përputhje me Buxhetin e aprovuar të projektit dhe Rregullat për organizimin dhe zbatimin e garave ose sfidave për nxitjen e inovacionit në fushat prioritare të shkencës dhe teknologjisë do të konsiderohen si shpenzime të pranueshme.
Fondi mban të drejtën për të negociuar me fituesit në lidhje me definimin e aktiviteteve të projektit dhe buxhetit në bazë të rekomandimeve të marra nga Komisioni i Vlerësimit dhe Përzgjedhjes (në tekstin vijues: Komisioni), ndërsa para nënshkrimit të Marrëveshjes së ndarjes të shpërblimit.
Në rast se projekti bazohet në të drejtat ekzistuese të pronësisë intelektuale, garuesi është i detyruar, para nënshkrimit të Marrëveshjes së Ndarjes të Shpërblimit, të paraqesë provën e së drejtës për të shfrytëzuar pronën intelektuale në formën e një marrëveshje licencimi, marrëveshjeje ”në natyrë” (in-kind) kontributi ose lloj tjetër i marrëveshjes që konfirmon se garuesi ka të drejtë të shfrytëzojë pronën intelektuale mbi të cilën bazohen rezultatet e projektit.
Kohëzgjatja e projektit për të cilin janë ndarë mjete financiare mund të jetë deri në 12 (dymbëdhjetë) muaj.
Për financimin e projekteve nën këtë thirrje, sigurohet shumë totale prej 5,000,000 (pesë milion) denarë.
Përmes këtij instrumenti, Fondi siguron financim deri në 85% (tetëdhjetë e pesë përqind) të buxhetit total për projektin, në shumë maksimale prej 30,000.00 (tridhjetë mijë) euro në vlerë denare.
Shuma e mbetur e buxhetit të përgjithshëm për projektin duhet të jetë i siguruar nga Garuesi.
Fondet e marra nga Fondi mbi ndonjë bazë tjetër ose ndonjë ndihmë tjetër shtetërore nuk do të konsiderohen të pranueshme për bashkëfinancim nga garuesi / përfituesi.
Nëse nuk ka mjaft propozim-projekte cilësore ose nuk i kanë përmbushur kushtet për ndarjen e shpërblimit në përputhje me Rregullat për organizimin dhe kryerjen e garave ose sfidave për të inkurajuar inovacionin në fushat prioritare të shkencës dhe teknologjisë Rregullat për garat dhe sfidat,, Fondi mbanë të drejtën për të mos dhënë shpërblim.
Parashihet të jepen çmime të veçanta, si më poshtë:
Për tre nga ekipet që hynë në fazën e përzgjedhjes-
Shpërblimi do të sigurohet nga: Kajama, Qendra për Dizajn të Qëndrueshëm nga Izraeli dhe Ministria e Punëve të Jashtme të Izraelit (Kayama, Qendra për Dizajn të Qëndrueshëm në Izrael dhe Ministria Izraelite e Punëve të Jashtme).
Për njërën nga skuadrat që hyri në fazën e përzgjedhjes
Shpërblimi do të sigurohet nga Maqedonia 2025.
Një kusht për të marrë një nga çmimet speciale është që kompania të hyjë në fazën përfundimtare të përzgjedhjes, dhe përzgjedhja dhe vendimi përfundimtar merret nga institucioni që jep çmimin.
Gjatë vlerësimit të propozim-projektit, përdoret një Tabelë e vlerësimit të propozim-projektit, e cila përmban kriteret kryesore të vlerësimit në vijim:
Најмногу поени под овој критериум ќе добијат оние предлог-проекти кои ќе се однесуваат на приоритетните области на делување дефинирани во овој предизвик и ќе понудат мерливи индикатори за придонесот на решението во справување со климатските промени на краток и среден рок.
Најмногу поени под овој критериум ќе добијат предлог-проектите чии решенија значително се разликуваат од веќе постоечките решенија на пазарот и имаат висок потенцијал за заштита на право од интелектуална сопственост
Најмногу поени под овој критериум ќе добијат натпреварувачите со претходно искуство во развој на слична иновативна технологија/решение, претходно искуство во областа на делување (справување со климатски промени), и чии членови имаат балансирано искуство во поглед на изработка на техничкото решение и развој на бизнис.
Истото се однесува и на партнерите на натпреварувачите (доколку постои партнерство). Квалитетот на соработката меѓу партнерите (доколку е применливо) особено ќе се земе предвид при оценувањето. Предлог-проектот кој вклучува партнери/членови на конзорциум од регионот на Западен Балкан ќе има предности при бодувањето.
Најмногу поени под овој критериум ќе добијат оние иновативни решенија со висок и јасно идентификуван пазарен потенцијал.
Најмногу поени под овој критериум ќе добијат оние предлог-проекти кои јасно ги имаат дефинирано фазите на истражување и развој со адекватно вклучување на потенцијалните клиенти и имаат соодветна алокација на човечки ресурси и материјални трошоци.
Vlerësimi, përzgjedhja dhe vendimi përfundimtar për zgjedhjen e fituesve kryhet nga Komisioni i Vlerësimit dhe Përzgjedhjes.
Vlerësimi i projektit përbëhet nga disa hapa:
Fondi mbanë të drejtën për të ndryshuar afatin e mësipërm
Çdo propozim-projekt vlerësohet nga Komisioni, i cili përbëhet nga:
SHËNIM: Me kërkesë të anëtarëve të Komisionit, Fondi mund të angazhojë ekspertë të cilët do të japin mendim eksperti për aplikime të caktuara, të përshtatshme për fushën e ekspertizës së tyre. Në një rast të tillë, mendimi i ekspertit do të merret parasysh nga anëtarët e komisionit gjatë vlerësimit të aplikimit.
Për të aplikuar garuesi duhet:
Aplikimi i projektit, buxheti i projektit dhe biografitë duhet të jenë të plotësuara në gjuhën maqedone dhe angleze dhe në formatin PDF të bashkëngjiten në formularin e aplikimit i arritshëm në linkun vijues: www.fitr.mk/predizvikklimatski “Apliko”.
Aplikimi për thirrjen publike zgjatë deri në fund të 15.04.2020, deri në orën 23:59.
Për financim do të merren parasysh vetëm ato propzim-projekte që janë dorëzuar në mënyrën e mësipërme dhe brenda afatit të caktuar
Rregullat dhe procedurat për zbatimin, monitorimin dhe mbikëqyrjen e projektit definohen në dokument. Rregullat për organizimin dhe zbatimin e garave dhe sfidat për inkurajimin e inovacionit në fushat prioritare të shkencës dhe teknologjisë
Për të gjitha informacionet shtesë ju mund:
Në mënyrë që t’ju ndihmojmë gjatë përgatitjes së propozim-projekteve, për kohëzgjaten e thirrjes Fondi do të organizojë ngjarje-informacioni dhe takime konsultative me mundësinë e shkëmbimit të përvojave me sipërmarrës të suksesshëm dhe startup (fillestarë). Informacionet për këto aktivitete do të jenë të publikuara në kohën e duhur në faqen e internetit të Fondit dhe në profilin tonë në Facebook.
Pjesëmarrësit e O2 sfidës II – Ballafaqimi i ndryshimit klimatik do të fitojnë mundësinë e ndihmës mentoruese gjatë përgatitjes së aplikacioneve të tyre. Për atë qëllim, parashihet mirëmbajtja e ngjarjes së mentorimit “Ndryshimit klimatik dhe ajrit të pastër”, organizuar nga Ambasada e Izraelit për Republikën e Maqedonisë së Veriut dhe Maqedoninë 2025
Të gjithë aplikuesit e interesuar për O2 sfidë II – Ballafaqimi me ndryshimet klimatike, duke marrë pjesë në këtë ngjarje do të kenë mundësinë:
Për regjistrimin e ngjarjes, ju lutemi ta plotësoni formularin në linkun e mëposhtëm.
Të gjithë pjesëmarrësit në O2 sfidë II do të fitojnë mundësinë gjatë vitit 2020 të shfrytëzojnë një masë aktive për të papunët – Trajnim për kualifikime dhe aftësi profesionale në përputhje me kërkesat dhe nevojave tuaja. Trajnimet do të realizohen me mbështetjen e UNDP, në partneritet me Agjencinë e Punësimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (APRMV), me mbështetjen financiare të siguruar nga Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC).
Garuesi do ta marrë këtë mundësi pavarësisht nga rezultati i vlerësimit të propozim-projektit. Faktori kryesor për shfrytëzimin e masës dhe realizimin e trajnimit është nevoja e garuesit për punësim të fuqisë punëtore profesionale dhe të kualifikuar.
Realizimi i trajnimit fillon pasi të keni identifikuar më parë nevojat e garuesit (si punëdhënës i ardhshëm), dhe më pas ndjek identifikimin dhe vërtetimin e zbatuesve të mundshëm të trajnimit profesional. Zbatues i trajnimit mund të jetë garuesi i cili në këtë rast do të ketë statusin e trajnuesit dhe punëdhënësit të ardhshëm. Programi ose plani i trajnimit modifikohet ose hartohet së bashku me zbatuesin e trajnimit në përputhje me nevojat e garuesit. Në rast kur ai/ajo paraqitet vetë në rolin e trajnuesit, ai/ajo do të fitojë mbështetje profesionale për hartimin e planit të trajnimit.
Trajnimi për kualifikimet profesionale mund të realizohet në një periudhë prej 2 deri në 4 muaj, paralelisht në hapësirat e garuesit të zbatuesit të trajnimit dhe/ose në hapësirat e punës së garuesit, në përputhje me planin e trajnimit të përcaktuar më parë.
Personat që do të marrin pjesë në trajnim duhet të jenë persona të papunë të lajmëruar në regjistrat e APRMV. Numri i personave të përfshirë në trajnim do të varet nga numri i punësimeve të kërkuara, d.m.th do të jetë dy herë më i lartë se numri i punësimeve të ardhshme.
Nëse të gjitha aktivitetet përgatitore janë përfunduar me sukses dhe nënshkruhet një marrëveshje për realizimin e trajnimit, ndërmarrja juaj merr përsipër të punësojë të paktën 50% të kandidatëve të papunë që kanë përfunduar me sukses trajnimin, për një periudhë prej të paktën 6 muajsh.
Përzgjedhja e kandidatëve të interesuar për trajnim bëhet nga Garuesi, në bazë të kritereve të përcaktuara më parë brenda kërkesës (shkalla e arsimit, përvoja e mëparshme e punës, etj.). Përzgjedhja përfundimtare e personave që do të përfshihen në trajnim do të varet nga oferta e punësimit të punëdhënësit, sepse personi i papunë i cili do të refuzojë ofertën e punës pas përfundimit të trajnimit, është i detyruar të kthejë mjetet e marra gjatë kohës së trajnimit , përveç në rastin e punësimit me një punëdhënës tjetër.
Lartësia e mbështetjes financiare
Personat të cilët do ndjekin trajnimin do të fitojnë kompensim mujor në lartësi prej 9,000 denarë, përfshirë sigurimin në rast aksidenti në vendë të punës dhe tatimin mbi të ardhurat personale për kohëzgjatjen e trajnimit (2 deri në 4 muaj).
Garuesit e trajnimeve mund të marrin kompensim të përgjithshëm në lartësi deri në maksimum prej 30,000 denarë për person për trajnim.
Më shumë informacione në telefonat/linkun e mëposhtëm:
Suzana Ahmeti suzana.ahmeti@undp.org 072204140
Urim Kasapi urim.kasapi@undp.org 070364775
Do të merrni informacione dhe udhëzime më të hollësishme në informacion-ngjarjet dhe takimet konsultative që do të organizohen nga Fondi.