Ваучери за иновации за Западен Балкан

Проектот на ЕУ – POLICY ANSWERS– Креирање, имплементација и поддршка на политиката за Истражување и иновации во земјите од Западен Балкан е финансиран под називот на Хоризонт Европа „Поддршка за креирање политики за истражување и развој во земјите од Западен Балкан“ (HORIZON-WIDERA-2021-ACCESS-06-01). Проектот беше започнат на 1 март 2022 година во траење од период од четири години.   

POLICY ANSWERS се фокусираат на политиките и системите за управување со истражување и иновации (R&I), а исто така ги опфаќаат и аспектите на образованието, културата, младите и спортот. Главните цели на проектот се да се следи и да се поддржи координацијата на политиките во соработката помеѓу ЕУ и Западен Балкан (ЗБ), како и соработката, да се поддржат земјите од Западен Балкан во зајакнувањето на нивниот потенцијал за успешно учество во регионалните и мултилатералните истражувачки и иновативни активности, до промовирање на регионалната соработка во истражување и развој и поддршка на вмрежување и пристап до информации и совршеност.

Оваа иницијатива е добро позиционирана во согласност со агендата на ЕУ за Западен Балкан за иновации, истражување, образование, култура, млади и спорт (WB Innovation Agenda), во која е наведена сеопфатна, долгорочна стратегија за соработка со регионот, вклучувајќи Акционен план за неговата имплементација. Преку зголемените инвестиции, неговите елементи и мерки ќе придонесат за економскиот и општествениот развој и соработка во и со регионот.

Проектот го спроведуваат 14 мрежни партнерски организации од регионот и експертски организации на ЕУ. Сите организации заеднички го поддржуваат политичкиот дијалог преку формални политички состаноци и ад хок политички состаноци, мониторинг и градење капацитети за спроведување на агендата на Западен Балкан на Европската Унија. Покрај градењето капацитети, регионалното усогласување на приоритетите во однос на дигиталната трансформација, Зелената агенда и здравите општества, е централен елемент на проектот. Пилот-активностите даваат можности за креирање политики и програми кои ќе допрат до крајните корисници и на тој начин ќе придонесат за подобрување на соработката помеѓу академските (научните) институции и бизнис-секторот. Понатамошни цели се мобилизација на истражувачи, вклучително и млади луѓе во политичките процеси, промоција на истражувачката инфраструктура и зголемени иновативни вештини во сите области.

Општа цел на проектот: Да се обезбедат аналитички докази и стратешко планирање на регионот со цел да се имплементира агендата за Западен Балкан на Европската Унија и да се постигне напредок во нивната интеграција во Европската истражувачка област (ЕИО).

Специфични цели во проектот: Да се спроведат регионални пилот-активности, кои допираат директно до академската заедница, индустријата и граѓанското општество; да креираат нови иницијативи и да иницираат успешни приказни на програмско ниво.

POLICY ANSWERS  имплементира збир на посебни активности, кои имаат за цел да активираат различни засегнати страни за подобрување на меѓусебната поврзаност на економиите на земјите од Западен Балкан. Помеѓу активностите во POLICY ANSWERS, се и пилот-програмите „Ваучери за иновации за земјите од Западен Балкан“ и „Шема за мобилност на Западен Балкан“.                                 

Ваучерите за иновации за земјите од Западен Балкан (WB) се едноставна директна финансиска стимулација што ја користат компаниите за покривање на дел од трошоците за услугите што ги обезбедуваат организациите за истражување и развој (ОИР), со што се интензивира обемот и динамиката на развојот на производите и услугите, како и нивното пласирање на пазарот. Развојот на нови производи и услуги е директно поврзан со процесот на иновации. Ваучерите за иновации се начин да се овозможи трансфер на знаење и да се придонесе за создавање долгорочни партнерства помеѓу компаниите и истражувањето и развојот. Целта на Ваучерите за иновации е да се поттикне соработката помеѓу претпријатијата и академските и научно истражувачките институции во насока на имплементација на иновативни активности, со што претпријатијата ќе ја зголемат својата конкурентност.                                                                                                                                     

Ова упатство ги утврдува основните карактеристики и цели на финансиските средства доделени преку Ваучерите за иновации, критериумите и условите за распределба на финансиските средства, содржината на јавниот повик за распределба на финансиски средства, постапката за распределба на финансиските средства, како и начинот на имплементација, следење и известување за доделените финансиски средства преку Ваучерите за иновации. 

 Ваучерите за иновации се најчесто користена алатка за поттикнување и за иницирање на соработка помеѓу малите и средните претпријатија и давателите на знаење. Постојат ваучери кои обезбедуваат услуги за малите и средни претпријатија за одредена цел, како што се деловни услуги, дигитална или зелена транзиција, итн.

Ваучерите за иновации се финансиски стимулации за субвенционирање на дел од трошоците за услугите што ги даваат високообразовните институции (ВОИ) и организациите за истражување и развој (ОИР) од јавниот сектор наменети за забрзување на динамиката и развојот на иновативни производи и услуги и нивно пласирање на пазарот.

Правен деловен субјект регистриран како микро, мала или средна компанија (корисници на Ваучерите за иновации) и регистриран во која било од економиите на земјите од Западен Балкан (најмалку 51 % во приватна сопственост), инкорпорирана според важечкото соодветно право за трговски друштва.                                                           

Компанијата мора да биде правен деловен субјект инкорпориран според соодветниот актуелен Закон за трговски друштва на земјите од Западен Балкан, регистриран во која било агенција за регистрација на бизниси на земјите од Западен Балкан и лоциран во земјите од Западен Балкан. Доколку новоформираните компании не се класифицирани како микро, мали и средни претпријатија, врз основа на податоците на Агенцијата за регистрација на бизниси во земјите од Западен Балкан во моментот на разгледување на барањето за Ваучерите за иновации, тие можат да бидат корисници на Ваучерите за иновации под услов да гарантираат дека, на денот на потпишувањето на договорот за Ваучерите за иновации се класифицирани како микро, мало или средно претпријатие.

Вкупниот буџет за доделување средства преку Ваучерите за иновации за овој јавен повик изнесува 240.000 евра. Еден ваучер може да покрие најмногу до 80 % (осумдесет проценти) од вкупните трошоци на услугата што ја обезбедува ВОИ/ОИР, до износ од 8.000 евра без данок на додадена вредност (ДДВ). Примачот на ваучерот е должен да го кофинансира преостанатиот износ од вкупните трошоци на услугата, кој изнесува најмалку 20 % од вкупниот износ на фактурата, со вклучен ДДВ од вкупните трошоци. Примачот на ваучерот е должен да ги финансира сите транспортни и правни трошоци (доколку е применливо) за прекугранична испорака на прототипови, примероци и слично.

Подносителот на барањето може да добие најмногу еден Ваучер за иновации на овој јавен повик. На јавниот повик ист апликант може да поднесе повеќе од една пријава за Ваучери за иновации. Во случај повеќе од една апликација од ист апликант да добие висока оценка во процесот на евалуација, но ќе биде доделена само апликацијата со највисока оценка.

Поддршката доделена на деловните субјекти преку Ваучерите за иновации, без разлика на нивниот правен статус и начинот на финансирање, ќе се уредува под режим на помош de minimis (државна помош од мала вредност), па примателите се должни да постапат во согласност со Уредбата за Списокот на правила за државна помош во соодветните економии.

Подобни субјекти се високообразовните институции (ВОИ) од јавниот сектор или организациите за истражување и развој на јавниот сектор (најмалку 51 % директно или индиректно во државна сопственост), регистрирани во која било од економиите на земјите од Западен Балкан, инкорпорирани според актуелниот Закон за високо образование. Институции и/или Организации за истражување и развој од јавниот сектор и акредитирани од релевантните министерства во соодветната економија на земјите од Западен Балкан.

Компании регистрирани во која било од економиите на земјите од Западен Балкан се компании кои се во доминантна сопственост на јавниот сектор, високообразовните институции или Организации за истражување и развој од јавниот сектор (50,1 % или повеќе).

Апликантот и давателот на услугата мора да бидат од две различни економии од земјите на Западен Балкан.                               

Ваучерите за иновации може да се користат за пренос на научно, технолошко или иновативно знаење што е ново за компанијата или за решавање на техничко/технолошки проблем што ќе го идентификува компанијата.

Може да се добијат средства за следниве услуги:

• Развој на нови или подобрување (во однос на функцијата и квалитетот) на постоечките производи, процеси или услуги;
• Доказ за концепт;
• Физибилити студија;
• Производство на лабораториски прототипови;
• Производство на демонстративни прототипови;
• Различни видови тестови (во лабораторија, производствен погон);
• Валидизација на технологијата;
• Валидизација на нови или подобрени производи, процеси или услуги;
• Развој и воведување на специјален софтвер за производ или процес (во рамките на развојот на производот);
• ИПР и трансфер на технологија.

Специфичните задачи треба да бидат детално опишани во финалната финансиска понуда.

Ваучер за иновации може да се додели во областа на науката и технологијата со приоритет на зелената и дигиталната транзиција во рамките на критериумите за оценување.

Шемата на Ваучерите за иновации е усогласена со Стратегиите за паметна специјализација за економиите на земјите од Западен Балкан од 2023 до 2027 година, кои се фокусираат на нивниот главен приоритетен домен.

Доделените Ваучери за иновации примателот треба да ги искористи во период до девет месеца од датумот на потпишување на договорот помеѓу Фондот за иновации и технолошки развој на Република Северна Македонија (ФИТР) и примателот на ваучерот. Овие детали се наведени во делот за договори.                       

Ваучерот за иновации може да се продолжи за период од три месеца, само под исклучителни околности и врз основа на барање на компанијата (примателот на ваучерот) доколку Фондот за иновации и технолошки развој на Република Северна Македонија оцени дека причините наведени во барањето се оправдани. Во случаи кога Ваучерот за иновации не се користи во дадениот период, Фондот за иновации и технолошки развој на Република Северна Македонија нема да има никакви обврски кон овој одобрен Ваучер за иновации.  

Ваучерите за иновации не може да се користат за:

• Отплата на камата или долг на друга страна;
• Трошоци и провизии за минати или можни идни загуби или долгови;
• Покривање на загуби поради размена на валута, такси и казни;
• Трошоци за забава и угостителство;
• Креирање деловни планови и економски проценки;
• Продажни активности;
• Стандарден развој на веб-локации или мобилни апликации;
• Трошоци за регрутирање персонал (трошоци за објавување оглас, провизии од агенции за вработување, трошоци поврзани со избор на кандидати итн.) и трошоци за миграција;
• Купување на земјиште или згради, вклучително и реновирање;
• Извозни активности (трошоци директно поврзани со извоз на производи, преку воспоставување и функционирање на дистрибутивна мрежа итн., или за други тековни трошоци на барателот поврзани со извозни активности);
• Годишен надоместок за одржување на патенти (со исклучок на добро оправдани случаи оценети како дозволен трошок при евалуација на предлог-проектите);
• Трошоци за консултантски услуги обезбедени од сопственикот/-ците на компанијата-примател;
• Изнајмување деловен простор;
• Трошоци за набавка на опрема.

ДДВ е трошок кој не е прифатлив за финансирање, но се пресметува во вкупниот износ. Компанијата примател треба дополнително да ги покрие трошоците за ДДВ доколку е применливо и, за истиот трошок, може да добие поврат во согласност со важечкиот закон.

Дополнително, трошоците за извршување на активности претходно финансирани од други извори не се подобни за финансирање.       

За да аплицирате за средства доделени преку шемата за Ваучери за иновации, компанијата апликант мора да ги достави следниве документи:                          

• Апликација за Ваучер за иновации, пополнета, потпишана и испечатена во форма утврдена од FITD, скенирана во PDF формат;
• Тековна состојба за компанијата (правна форма) – барател издаден од соодветната институција во економиите на земјите од Западен Балкан (на пример, Централен регистар во Северна Македонија) не постар од 6 (шест) месеца од крајниот рок за поднесување на апликацијата наведено во јавниот повик; и
• Финансиска/-и понуда/-и од давателот/-ите на услугата, потпишана, испечатена и скенирана во PDF формат што мора да содржи:

1. Спецификација на услугата според потребата наведена во Апликацијата за ваучери за иновации;
2. Име на давателот/-ите на услугата и лицето за контакт одговорно за бараната услуга;
3. Финансиска понуда за услуги со данок на додадена вредност (ДДВ) изразена како посебен трошок, доколку е применливо;
4. Рок за завршување на бараната услуга.

Во една апликација, компанијата апликант може да вклучи најмногу два даватели на услуги.            

Крајниот рок за поднесување на апликацијата е 20 Ноември 2024 година.

За да аплицира за средства доделени преку Ваучерите за иновации, компанијата апликант мора да ги достави доставените документи преку формуларот за апликација.

Само оние апликации поднесени на горенаведениот начин ќе бидат разгледани за понатамошна евалуација и финансирани (ако е можно).

Сите пристигнати апликации кои ја поминале административната проверка, ќе бидат оценувани од Комисија за евалуација составена од три члена. Сите пристигнати апликации ќе бидат оценети според следниве критериуми за оценување од страна на Комисијата за евалуација:  

• Релевантност на услугата со целите на повикот (20/100);
• Ниво на иновација (30/100);
• Квалитет на предлогот (30/100);
• Влијание врз зелената и/или дигиталната транзиција (20/100).

На највисоко рангираните апликации ќе им се доделуваат средства додека не се апсорбира целиот расположлив буџет. Партнерот за имплементација (ФИТР) го задржува правото да не го додели или дисперзира вкупниот буџет во случај да нема доволно апликации со висок квалитет или доколку некои од доделените Ваучери за иновации не се ревносно имплементирани, во согласност со условите на договорот.  

Процесот на селекција се одвива во рамките на ФИТР во Северна Македонија. ФИТР ќе го извести секој апликант за исходот. Доколку некој од горенаведените услови не е исполнет, пријавата може да се одбие како ненавремена, нецелосна, недопуштена или со наведување на некоја друга легитимна причина за одбивање. Апликантите чии апликации се одбиени ќе бидат известени по е-пошта, со недвосмислено наведување на причината за одбивањето.                                                                                                     

Партнерот за имплементација (ФИТР) ќе изврши плаќање во две рати директно на банкарската сметка на давателот на услугата по одобрување на известувањето за реализација на Ваучерот за иновации од страна на Комисијата за евалуација, кога ќе бидат исполнети следниве услови:                                                                                                 

1. Аванс од 30 % од доделениот износ на Ваучерот за иновации еднаш:

• се потпишува договорот за доделување на IV
• компанијата доставува доказ за уплата на мин. 20 % од вкупниот износ на услугата, вклучувајќи го износот на ДДВ од вкупните трошоци на авансното плаќање (if applicable).

2. Конечна уплата од 70 % од доделениот износ на Ваучерот за иновации еднаш:

• компанијата доставува потврда дека услугата за која е доделен Ваучер за иновации е испорачана,                                                                                   
• компанијата поднесува конечен извештај, а Комисијата за евалуација потврдува дека доделувањето на Ваучери за иновации е ревносно спроведено.

Компанијата (примач) и ВОИ (давател на услуги) треба да управуваат со која било интелектуална сопственост, што може да произлезе во рамките на спроведувањето на доделување на Ваучерите за иновации.

Партнерот за имплементација (ФОТР) или која било друга членка на конзорциумот не може да биде одговорна за каков било спор што произлегува од спроведувањето на Ваучерите за иновации во рамките на договорот потпишан помеѓу ФИТР и примачот.

Во случај на одобрување на нејзиното барање за Ваучерите за иновации, компанијата се бара да потпише договор за Ваучери за иновации со ФИТР за доделување и користење на Ваучерите за иновации.                                                                  

По потпишувањето на договорот со ФИТР, апликантот формално и законски станува примател на Ваучерите за иновации и го испраќа оригиналното барање за услуга до давателот на Ваучерите за иновации, кој потоа ќе ја обезбеди услугата наведена во одобрената апликација за Ваучери за иновации.

Договорот е потпишан за период од девет месеца во кој се очекува да се реализира ваучерот, односно договорената услуга да ја врши организација за истражување и развој. ФИТР може да размисли за продолжување на договорот (најмногу до три месеца) само во исклучителни случаи, врз основа на поднесување на писмено барање од страна на компанијата што содржи опис на промената и објаснување за промената најдоцна во рок од петнаесет календарски дена пред првично дефинираниот рок за кој се одобрува Ваучерот.

Финансиската поддршка за примателите е дадена според прописите на Хоризонт Европа за финансиска поддршка на трети страни. Ова значи дека следните прописи во POLICY ANSWERS во договорот за грант (ДГ) важат и за примателите, кои имаат:

• да се спречи спроведувањето на проектот да биде загрозено од причини кои вклучуваат семеен, емоционален живот, политички или национален афинитет итн. („конфликт на интереси“, член 12 ГА),
• да се чуваат доверливи сите податоци, документи или друг материјал што е идентификуван како чувствителен во писмена форма („чувствителни информации“) („доверливост и безбедност“, член 13 ГА),
• да ја спроведе акцијата во согласност со највисоките етички стандарди и да се заложи и да обезбеди почитување на основните вредности на ЕУ (како што се почитувањето на човечкото достоинство, слободата, демократијата итн.) („етика и вредности“, член 14 ГА),
• да се признае поддршката на ЕУ и да се прикаже европското знаме (амблем) и изјава за финансирање во сите комуникациски активности поврзани со акцијата како што се односи со медиумите, конференции, семинари итн. („комуникација, ширење и видливост“, член 17.2 ГА),
• да се обезбедат сите информации што се бараат со цел да се потврди подобноста на пријавените трошоци или придонеси, правилно спроведување на акцијата итн. („обврски за општи информации“, член 19 ГА),
• да води евиденција и други придружни документи за докажување на правилното спроведување на акцијата („водење евиденција“, член 20 ЗС),
• да прифати дека органот што го доделува – Европската комисија – и другите европски тела како Европската канцеларија за борба против измами (ОЛАФ) итн., исто така, можат да вршат проверки, прегледи на проекти, ревизии и истраги – за време на акцијата или потоа („проверки, прегледи, ревизии и истраги – проширување на наодите“, член 25 ЗС).

За да се финализира услугата, која е предуслов за плаќањето поврзано со Ваучерите за иновации од страна на ФИТР, давателот на услугата мора да подготви и испрати извештај до компанијата која има обврска да потврди дека услугата е дадена во согласност со барања. Кога компанијата ќе утврди дека услугата е дадена, до ФИТР се доставува потврда за прифаќање на дадената услуга. Со тоа, ФИТР се известува дека ќе треба да плати директно на организацијата која ја дала услугата. ФИТР го задржува правото да врши инспекции во просториите на компанијата и да го провери постоењето и содржината на испорачаните услуги финансирани во рамките на IV програмата.

Корисникот ќе обработува лични податоци според Договорот во согласност со важечките во ЕУ, меѓународни и национални права за заштита на податоците (особено, Регулативата 2016/679). Корисникот мора да обезбеди дека личните податоци се:

– обработени законски, правично и на транспарентен начин во однос на субјектите на податоците;

– собрани за одредени, експлицитни и легитимни цели и не се обработуваат понатаму на начин што е некомпатибилен со тие цели;

– адекватни, релевантни и ограничени на она што е неопходно во однос на целите за кои се обработуваат,

– точни и, кога е потребно, ажурирани;

– се чуваат во форма што дозволува идентификација на субјектите на податоците не подолго отколку што е потребно и за целите за кои се обработуваат податоците, и

– обработени на начин што обезбедува соодветна безбедност на податоците.

Корисникот може да му дозволи на својот персонал пристап до личните податоци само доколку тоа е строго неопходно за спроведување, управување и следење на Договорот. Корисникот мора да обезбеди дека персоналот е под обврска за доверливост. Корисниците мора да ги информираат лицата чии податоци се пренесени на органот што доделува и да им ја достават Изјавата за приватност на порталот.

Податоците во електронски формат – вклучувајќи апликации, изјави, понуди за услуги и проценки од комитетот – ќе бидат регистрирани и складирани на безбедни сервери на ФИТР, следејќи ги барањата на националното законодавство и законодавството на ЕУ за заштита на податоците притоа обезбедувајќи дека нема да се чуваат податоци за идентификување подолго од потребното.

Кандидатите можат да аплицираат преку веб-страницата на ФИТР на одредена страница за овој повик. Ќе се прикаже забележливо копче “Аплицирај“ кое автоматски ќе го насочи апликантот до формуларот за апликација и друго копче „Преземи документи“, каде што апликантот може да ги преземе сите потребни документи за апликацијата.

Следново треба да биде уредно пополнето, испечатено и потпишано:

• формулар за апликација за проект;
• изјава на компанијата;
• финансиска понуда.

Сите формулари за апликација треба да бидат пополнети и доставени на англиски јазик.

Сите прашања поврзани со процесот на аплицирање треба да се упатат до ФИТР на следнава е-адреса: innovationvouchers@fitr.mk*